Liga Perdana Inggeris

Liga Perdana, juga dikenali sebagai Liga Perdana Inggeris atau EPL (nama sah: The Football Association Premier League Limited), ialah tahap tertinggi dalam sistem liga bola sepak Inggeris. Diperlawan oleh 20 kelab, ia beroperasi dengan sistem promosi dan penyingkiran bersama Liga Bola Sepak Inggeris (EFL). Musim berjalan dari Ogos hingga Mei dengan setiap pasukan bermain 38 perlawanan (bertemu kesemua 19 pasukan lain di tempat sendiri dan lawan). Kebanyakan perlawanan dimainkan pada petang Sabtu dan Ahad.

Pertandingan ini ditubuhkan sebagai FA Premier League pada 20 Februari 1992 selepas keputusan kelab dalam Divisyen Pertama Liga Bola Sepak untuk berpisah daripada Liga Bola Sepak, yang ditubuhkan pada 1888, bagi mengambil peluang daripada jualan hak televisyen yang lumayan kepada Sky. Dari 2019 hingga 2020, jumlah perjanjian hak televisyen liga bernilai sekitar £3.1 bilion setahun, dengan Sky dan BT Group memperoleh hak penyiaran domestik sebanyak 128 dan 32 perlawanan masing-masing. Liga Perdana ialah sebuah syarikat di mana Ketua Pegawai Eksekutif Richard Masters bertanggungjawab terhadap pengurusannya, manakala kelab ahli bertindak sebagai pemegang saham. Kelab menerima pembayaran pusat sebanyak £2.4 bilion pada musim 2016–17, dengan tambahan £343 juta dalam bentuk pembayaran solidariti kepada kelab-kelab EFL.

Liga Perdana ialah liga sukan paling banyak ditonton di dunia, disiarkan di 212 wilayah ke 643 juta rumah dan kepada potensi penonton TV seramai 4.7 bilion orang. Bagi musim 2018–19, purata kehadiran perlawanan Liga Perdana ialah 38,181 – kedua selepas Bundesliga Jerman (43,500), manakala jumlah kehadiran secara keseluruhan adalah yang tertinggi bagi mana-mana liga bola sepak dengan 14,508,981 penonton. Kebanyakan stadium diisi hampir penuh. Liga Perdana menduduki tempat pertama dalam pekali UEFA berdasarkan prestasi dalam pertandingan Eropah sepanjang lima musim terakhir setakat 2021. Peringkat tertinggi bola sepak Inggeris telah menghasilkan jumlah gelaran Liga Juara-Juara UEFA kedua tertinggi, dengan lima kelab Inggeris memenangi sejumlah 14 trofi Eropah.

Lima puluh kelab telah bersaing sejak penubuhan Liga Perdana pada 1992: empat puluh lapan dari England dan dua dari Wales. Tujuh daripadanya telah menjuarai gelaran: Manchester United, Chelsea, Manchester City, Arsenal (3), Blackburn Rovers, Leicester City dan Liverpool.

Walaupun kejayaan Eropah yang signifikan pada 1970-an dan awal 1980-an, penghujung 1980-an menandakan titik rendah bagi bola sepak Inggeris. Stadium dalam keadaan uzur, penyokong mengalami kemudahan yang buruk, keganasan penyokong (hooliganisme) berleluasa, dan kelab Inggeris telah diharamkan daripada pertandingan Eropah selama lima tahun selepas bencana Stadium Heysel pada 1985. Divisyen Pertama Liga Bola Sepak, tahap tertinggi bola sepak Inggeris sejak 1888, ketinggalan di belakang liga seperti Serie A Itali dan La Liga Sepanyol dari segi kehadiran dan pendapatan, dan beberapa pemain utama Inggeris telah berhijrah ke luar negara.

Menjelang awal 1990-an, arah aliran menurun ini mula berubah. Pada Piala Dunia FIFA 1990, England mara ke separuh akhir; UEFA, badan pentadbir bola sepak Eropah, menarik balik larangan lima tahun terhadap kelab Inggeris menyertai pertandingan Eropah pada 1990, menyebabkan Manchester United memenangi Piala Pemenang Piala UEFA pada 1991. Laporan Taylor mengenai standard keselamatan stadium, yang mencadangkan naik taraf mahal untuk mencipta stadium semua-kerusi selepas bencana Hillsborough, diterbitkan pada Januari 1990.

Sepanjang 1980-an, kelab besar Inggeris mula berubah menjadi entiti perniagaan, menggunakan prinsip komersial dalam pengurusan kelab bagi memaksimumkan pendapatan. Martin Edwards dari Manchester United, Irving Scholar dari Tottenham Hotspur, dan David Dein dari Arsenal adalah antara peneraju dalam transformasi ini. Dorongan komersial ini menyebabkan kelab-kelab utama berusaha untuk meningkatkan kuasa dan pendapatan mereka: kelab-kelab Divisyen Satu mengancam untuk berpisah daripada Liga Bola Sepak, dan dengan itu mereka berjaya meningkatkan kuasa mengundi serta memperoleh perjanjian kewangan yang lebih menguntungkan, termasuk bahagian 50% daripada semua pendapatan televisyen dan tajaan pada 1986. Mereka menuntut syarikat televisyen membayar lebih untuk siaran perlawanan bola sepak, dan pendapatan daripada televisyen menjadi semakin penting.

Pada tahun 1990, Pengarah Urusan London Weekend Television (LWT), Greg Dyke, bertemu dengan wakil dari lima kelab bola sepak terbesar di England (Manchester United, Liverpool, Tottenham Hotspur, Everton dan Arsenal) dalam satu majlis makan malam. Mesyuarat ini menjadi titik mula kepada idea untuk berpisah daripada Liga Bola Sepak. Dyke percaya ia lebih menguntungkan untuk LWT jika hanya kelab-kelab besar dipaparkan di televisyen nasional dan ingin mengetahui jika kelab-kelab itu berminat mendapatkan bahagian yang lebih besar daripada hasil hak penyiaran. Lima kelab tersebut bersetuju dan terus merancang. Walau bagaimanapun, liga baru itu tidak akan mempunyai kredibiliti tanpa sokongan Persatuan Bola Sepak (FA), jadi David Dein dari Arsenal berbincang dengan FA. FA, yang ketika itu tidak mempunyai hubungan baik dengan Liga Bola Sepak, melihat rancangan ini sebagai peluang untuk melemahkan kedudukan Liga Bola Sepak. FA mengeluarkan laporan pada Jun 1991, "Blueprint for the Future of Football", yang menyokong rancangan untuk Liga Perdana dengan FA sebagai pihak berkuasa tertinggi yang akan mengawasi liga baharu ini.

Pada akhir musim 1990–1991, satu cadangan telah dikemukakan bagi penubuhan liga baru yang akan membawa lebih banyak wang ke dalam permainan secara keseluruhan. Perjanjian Ahli Pengasas, ditandatangani pada 17 Julai 1991 oleh kelab-kelab teratas, menetapkan prinsip asas untuk penubuhan FA Premier League. Bahagian atas yang baru dibentuk ini akan mempunyai kebebasan komersial daripada Persatuan Bola Sepak dan Liga Bola Sepak, memberi lesen kepada FA Premier League untuk merundingkan perjanjian siaran dan tajaan. Hujah pada masa itu ialah pendapatan tambahan akan membolehkan kelab Inggeris bersaing dengan pasukan Eropah. Walaupun Dyke memainkan peranan besar dalam penciptaan Liga Perdana, beliau dan ITV (di mana LWT sebahagian daripadanya) gagal dalam bidaan untuk hak siaran: BSkyB memenangi bidaan dengan tawaran £304 juta untuk lima tahun, dengan BBC dianugerahkan pakej sorotan untuk siaran Match of the Day.

Kelab Divisyen Pertama meletak jawatan secara beramai-ramai daripada Liga Bola Sepak pada 1992, dan pada 27 Mei tahun itu, FA Premier League ditubuhkan sebagai syarikat terhad, beroperasi dari pejabat Persatuan Bola Sepak ketika itu di Lancaster Gate. 22 ahli pengasas Liga Perdana baharu adalah:

- Arsenal
- Aston Villa
- Blackburn Rovers
- Chelsea
- Coventry City
- Crystal Palace
- Everton
- Ipswich Town
- Leeds United
- Liverpool
- Manchester City
- Manchester United
- Middlesbrough
- Norwich City
- Nottingham Forest
- Oldham Athletic
- Queens Park Rangers
- Sheffield United
- Sheffield Wednesday
- Southampton
- Tottenham Hotspur
- Wimbledon

Ini menandakan perpecahan kepada Liga Bola Sepak yang telah beroperasi selama 104 tahun dengan empat divisyen; Liga Perdana akan beroperasi dengan satu divisyen, manakala Liga Bola Sepak dengan tiga. Tiada perubahan dalam format pertandingan; jumlah pasukan dalam liga utama kekal, dan sistem promosi serta penyingkiran antara Liga Perdana dan Divisyen Pertama baharu kekal sama seperti antara Divisyen Pertama dan Kedua sebelum ini.

Liga ini mengadakan musim pertamanya pada 1992–93, terdiri daripada 22 kelab untuk musim tersebut (dikurangkan kepada 20 pada musim 1995–96). Gol pertama Liga Perdana dijaringkan oleh Brian Deane dari Sheffield United dalam kemenangan 2–1 menentang Manchester United. Luton Town, Notts County, dan West Ham United adalah tiga pasukan yang diturunkan dari Divisyen Pertama lama pada akhir musim 1991–92 dan tidak mengambil bahagian dalam musim pertama Liga Perdana.